Alfred Uçi filozof e mendimtar, figurë e dalluar e profesoratit shqiptar dhe e botës akademike (Në 84 vjetorin e ditëlindjes)

nga Gjovalin Shkurtaj

Vitet kalojnë dhe, ndërsa lënë shenja në flokët që thinjen, zbardhen e pakohen, si dhe në faqet që vyshken e lërohen nga rrudha të thella, mbeten të freskëta e nuk na shlyhen kurrë nga mendja kujtimet e rinisë. Ato, si “kutia e Pandorës” në mitologjinë greke, hapen herë vetiu, herë me raste të ndryshme, si p.sh. në përvjetorët e ditëlindjes së burrave të shquar të kombit.

Njëri prej tyre është pa dyshim akademiku Alfred Uçi: autor i një vargu të gjatë  librash studimorë themelorë për estetikën dhe artin, filozof e mendimtar, figurë e  dalluar e profesoratit shqiptar dhe e botës akademike, ish-drejtor i Institutit të Kulturës Popullore, ish-Ministër i Kulturës, por, mbi të gjitha, studiues serioz, shumë prodhimtar  dhe i përkushtuar.

E pashë dhe e urova për 84-vjetorin e ditëlindjes pak ditë më parë, afër hotel “Karlsberg-ut”. Dikur truplartë e i hijshëm, tani edhe  jo pak i rënë nga pesha e viteve, por gjithmonë me jetësinë dhe gjallërinë e tij të përhershme, do të thosha djaloshare dhe, si përherë, madhështor e fisnik.

Pa mbaruar mirë s’e uruari për ditëlindjen, fjala shkoi te De Rada dhe arbëreshët, si lëmi që na ka afruar e bashkuar tematikisht qysh para shumë vitesh.

Sapo ishte kthyer nga një tubim shkencor në Prishtinë, kushtuar 200-vjetorit të lindjes së Jeronim de Radës, ku kishte mbajtur edhe një kumtesë. Ai është marrë gjatë me “Estetikën” e De Radës dhe me botimin e saj në Shqipëri, shoqëruar me një studim hyrës të gjatë e të nyjëtuar bukur e me hollësira të vlefshme për shkollartë e studiuesit, po edhe ka pasur lidhje të ngushta e shumëvjeçare me veprimtarët e sotëm arbëreshë, sidomos me Mario Brunetin dhe me figura të  tjera të dalluara të botës arbëreshe.

Si ish-student e koleg i tij në Akademi, është pikërisht rasti t’i shpreh disa vlerësime për zotin Alfred Uçi:

Së pari, duke rikujtuar përshtypjet  dhe vlerësimin e mirë që ruajmë për të qysh kur ishim studentë dhe ai ligjëronte lëndën e Filozofisë. Bashkë me  prof.Zija Xholin, prof.Petro Lalain, prof.Bujar Hoxhën etj. që përbënin trupën pedagogjike të asaj katedre, na kanë lënë shijen e mirë të qëndrimit serioz dhe modelin e kundrimit të shkencës e të jetës “duke u kapur te hallka themelore”.

Na ka vlerësuar me nota të larta, por nota më e vyer e tij ka qenë modeli i  punës së palodhur, i vullnetit të pathyeshëm dhe i këmbënguljes në kërkimin e vlerave estetike në veprat e autorëve shqiptarë, arbëreshë e të huaj.

Ndër veprat e tij kryesore janë: “Estetika, jeta, arti”(1976), “Mitologjia, folklori, letërsia”(1982), “Çështje teorike të estetikës dhe të kulturës” (1986), “Estetika” (në tri vëllime, 1986-1988),”Shekspiri në botën shqiptare” (1996),  “Dostojevski në kohën tonë” (1977), “Ferr-parajsa danteske” (1998), “Prometeu dhe Hamleti” (greqisht, Athinë,1998), “Grotesku kadarean” (1999), “Estetika e groteskut”(4 vëllime,Tiranë, 2000), “Estetika në letërsinë shqipe” (2001),  “Pesë të mëdhenjtë e  letërsisë shqipe në optikën e një rileximi (N.Frashëri, Gj.Fishta, F.Konica, M.Kuteli, Migjeni), Shkup, 2003; “Filozofia e Teodor Kavaliotit” (2004), “Estetika e folklorit” (2007), “Universi estetik” (3 vëllime, 2004-2007), “Estetika metateorike mbi artin” (2 vëllime, 2008). Më 2014, sikur të mos mjaftonin ai mal me vepra që përmendëm, prof.Alfred Uci  botoi edhe monografinë e gjerë “Estetika migjeniane-Fryma modern në  letërsinë  shqipe ”, të cilin e përuruam në Akademinë tonë të Shkencave.

Ka marrë tri herë Çmimin e Republikës së Shkallës së parë.

I urojmë shëndet e jetë të gjatë profesorit, kolegut e mikut tonë të nderuar.