Giorgio Napolitano: "Një dhe e pandashme, Refleksione mbi 150 vitet e Italisë sonë"

Giorgio Napolitano, Një dhe e pandashme, Refleksione mbi 150 vitet e Italisë sonë, Përkthyer nga Beti Njuma, Eva Dore,AiiS, Tiranë, 2014.

shkëlqesia Juaj, zoti Ambasador i Republikës Italiane, z. Masimo Gaiani,i nderuar zoti Albert Rakipi, drejtor i Instiutit të Marëdhënieve ndërkombëtare,e nderuar dr. Veneziani, drejtoreshë e Institutit Italian të Kulturës,zonja e zotërinj të pranishëm, mirëmbrëma të gjithëve,

Po i them edhe unë dy fjalë për këtë libër të Presidentit të Italisë, Giorgio Napolitano, i cili na nderoi këto ditë edhe me vizitën e tij zyrtare në Shqipëri dhe, natyrisht, la edhe gjurmë të tjera shumë interesante, mbresëlënse e të urta për politikanët shqiptarë e për popullin tonë.

Botimi i këtij libri në kolanën “Biblioteka e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe historisë” është pa dyshim një ide dhe një realizim i mirëseardhur, me rëndësi e vlerë të shënueshme, sepse ai paraqet pikat më kryesore të ecurisë shumëvjeçare e të kurorëzimit të bashkimit të Italisë në një komb  të vetëm e të pandashëm, duke vënë theksin edhe mbi problematikat e vjetra e të reja të kombit e të shtetit italian gjatë 150 viteve që nga bashkimi  në një shtet e komb të vetëm.

Mendoj se botimi i këtij libri, i cili  bëhet për të nderuar Giorgio Napolitanon, këtë burrë shteti  të përmasave të jashëtzakonshme, është edhe një mesazh miqësie ndaj popullit mik italian, por ai është një libër që na bën  mirë edhe neve shqiptarëve, sepse aty, në fakt, gjejmë edhe shumë analogji e pika të afërta ,të ngjashme ose edhe të njëjta me historinë e kombit e të shtetit tonë kombëtar shqiptar.

Po përmend dy a tri nga pikat që më kapi syri gjatë leximit “diagonal” që  i bëra librit, të cilin sapo e mora dhe do ta lexoj me ëndje në ditët që vijnë.

Së pari, dëshiroj të theksoj idenë e madhe të “bashkimit të pandashëm të Republikës Italiane”, për të cilën autori nënvizon me urtësi e  parimorësi:

“Thirrja për bashkim dhe pandashmëri të republikës, mes parimeve themelore vlen për të treguar atë lidhje të pathyeshme kombëtare; e në të njëjtën kohë të nxjerrë në pah se si njohja dhe promovimi i autonomive janë pjesë përbërëse të një vizioni të ri të unitetit të kombit e  shtetit italian”. (f.29)

Së dyti, më duket me interes vlerësimi i drejtë dhe largpamës i Napolitanos për evropianizimin dhe Evropën e Bashkuar, të cilat ai i përthekon aq qartë e shkoqur kur shkruan:

“Nuk është vetëm Italia që sheh t’i vihet në provë identiteti i saj dhe  funksioni i shtetit kombëtar në raport me integrimin evropian. Ky i yni ka qenë gjithmonë një ndër më të ndjeshmit në gjirin e shteteve themeluese të Evropës së Bashkuar, por edhe nga më të hapurit ndaj vetëkufizimit të sovranitetit kombëtar si element kushtetues i një Evrope të përbashkët. Kjo, megjithatë, nuk ka  nënkuptuar kurrë-edhe për mbështetësit më të palëkundur që prej 1950-ës, të një modeli të Evropës me konotacione të qarta mbikombëtare-nënvlerësimin e rolit të shteteve kombëtare dhe interesave kombëtare, e aq më pak rolin e identiteteve kombëtare historiko-kulturore.: (f.32).

Së treti, më pëlqen të vë në dukje kujdesin e Napolitanos për ta vënë theksin e konkluzioneve të tij për 150-vjetorin e bashkimit të kombit italian, në një kundrim sa më aktual e mësimdhënës për të sotmen e sidomos për të rinjtë, kur ai përmbyll:

“Jam i bindur se festimet e 150-vjetorit të shtetit tonë kombëtar na ofrojnë rastin për të përcaktuar një klimë të re në marrëdhëniet mes realiteteve të ndryshme të vendit, në mënyrën sesi çdokush e sheh tjetërin, me qëllimin madhor të një bashkimi të ri e më të fortë. Një bashkim që të jemi të sigurtë, është garancia  e vetme për të ardhmen tonë të përbashkët dhe për të ardhmen e të rinjve tanë”. (f.53)

Së katërit, desha të thkesoj se më pëlqeu shumë kreu  me titullin “Ideja e Romës”, ku autori vë në dukje edhe disa cilësi të Romës, si qytet, e të romanëve si popullsi mikpritëse  dhe  e hapur ndaj ardhësve, gjë që, pa dyshim, na kujton Tiranën tonë dhe tiranasit zemërgjerë e të gatshëm për të pritur me krahë hapur ardhësit nga qyetete e krahina të ndryshme të Shqipërisë.

Napolitano për Romën e tij thotë:

“Asnjëherë  nuk jam ndier në siklet, duke mos stimuluar thellësinë e burimit dhe të ndjesive që më lidhin  me Napolin. Ndoshta aftësia e napolitanëve për t’u integruar edhe në vende që gjenden larg tij, është një veçanti e tyre, por kështu është edhe prirja e Romës, e jashtëzakonshme, me kapacitetin e saj përfshirës, me aftësinë për t’u zgjeruar, për të pritur të tjerët, mb të gjitha për të përqafuar çdo italian”.(f.62).

A nuk është e tillë edhe Tirana jonë për të gjithë shqiptarët, madje edhe për të huajt që ia behin aty për të jetuar për disa kohë, për shumë kohë apo edhe përgjithmonë?

Dhe, së mbrami, si gjuhëtar që jam, nuk mund të mos ndalesha edhe te pjesa me titullin “Gjuha dhe identiteti kombëtar”.(f.93-96) Autori thekson se gjuha italiane  ka qenë dhe mbetet faktor bartës i identitetit kombëtar dhe, natyrisht, e tillë ka qenë dhe mbetet edhe për ne shqiptarët gjuha shqipe e njësuar, shqipja zyrtare  e njëjtë dhe e përbashkët për të gjithë shqiptarët.

Pra, ne sonte morëm në duar një libër shumë interesant, të një autori të dashur e të shtrenjtë për popullin e vet, për italiant dhe Italinë, por edhe një përsonalitet madhështor e i admirueshëm kudo në Evropë e  në botë, pra edhe në Shqipëri, ku ai, dje e pardje që edhe i ftuar në Kuvendin e Shqipërisë, në Presidencë dhe në Kryeministri.

Lexim të këndshëm të këtij libri sa interesant, që edhe të rëndësishëm e mësimdhënës.

Gjovalin Shkurtaj

Tiranë, 6 mars 2014