Një ligjëratë interesante e prof.Lucia Nadin,Phd in Italianistica

Sot në orën 11.00, në Biblotekën Kombëtare,  studiuesja italiane Lucia Nadin, Phd in Italianistica, mbajti një ligjëratë me temën  "L'editoria veneziana al tempo di Aldo Manuzio e l'attività di Bernardino Vitali, editore di Marin Barleti”.

Kjo ligjëratë shkencore u organizua nga Istituto Italiano di Cultura në bashkëpunim me  Bibliotekën Kombëtare të Tiranës, në kuadrin e javës së XIV të gjuhës italiane në botë, që sivjet i kushtohet temës "Scrivere la nuova Europa: editoria italiana, autori e lettori nell’era digitale" (Të shkruash në Evropën e re: editoria italiane, autorët, lexuesit  në epokën dixhitale).

Lucia Nadin, “Qytetare nderi”  e Shkodrës qysh nga 2010, është shumë e njohur  në Shqipëri për ndihmesat e saj  në fushën e lidhjeve dhe të raporteve historike  ndërmjet Republikës së  Venedikut dhe Shqipërisë.

Vepra  më e re e botuar nga autorja është, "Venezia e Albania, una storia di incontri e secolari legami" (Venezia, 2014), në të cilën ajo ka bërë edhe disa zbulime interesante me karaker historik dhe sidomos filologjik, të cilat edhe i përmblodhi në ligjeratën e saj sa interesante, aq edhe të ilustruar me fotografi e faksimile prej botimeve e dokumenteve të shfrytëzuzra prej saj.

Mbasi kishte zbuluar Statuti di Scutari (Statutet e Shkodrës) më 1995 në fondin e dorëshkrimeve  të bibliotekës së Museo Correr di Venezia, Lucia Nadin ka përgatitur botimin kritik dhe i ka rikthyer Shqipërisë një faqe themelore të historisë së saj. Kështu, ajo i është përkushtuar rindërtimit të  dukurisë së  emigracionit shqiptar në Venecie,  në periudhën midis Katërqindës e Pesëqindës, dha ka studiuar pastaj traditën  ikonografike të Skënderbegut në varkat e  doxhëve në Venecie. Si fryt i leximit  të kujdesshëm të çelësave shqiptarë në ciklin e  afreskeve të  Paolo Veronese-s në kishën e San Sebastiano-s në Venecie është  artikulli "La chiesa di San Sebastiano a Venezia, Paolo Veronese, le implicazioni albanesi: una storia tutta da riscrivere"(Kisha e Shën Sebastianit në Venecie, Paolo Veronezi, ndërlikimet shqiptare: një histori për t’u rishkaruar)  botuar në revistën "Ateneo Veneto", CC, terza serie 12/II, 2013,pp.9-70.

Në ligjëratën e saj Lucia Nadin, në mënyrë të thukët e të qartë, shoqëruar edhe me fotografi e faksimile, paraqiti kuadrin e  shtypit në Venecie, kryeqyteti evropian i librit midis Katërqindës e Pesëqindës, duke u ndalur në figurën e Aldo Manuzio-s, si dhe në veprimtarinë e  Bernardino Vitalit, venecian me  origjinë shqiptare, botuesi i  veprës së Marin Barletit. 

Në mbyllje të konferencës, fola edhe unë, shpreha disa vlerësime për autoren në përgjithësi dhe për ligjëratën e sotme të saj, si dhe një shqiptim të shkurtër për televizionin A1-Report, ku theksova sa vion:

Zonja Lucia Nadin është figurë e dalluar si dashamirëse e shqiptarëve, mike dhe ndihmëtare e palodhur e të gjithë albanologëve: historianë, gjuhëtarë, kulturologë etj., që ajo i ka njohur qysh nga viti 1995, kur ishte punonjëse e Institutit të Kulturës Italiane në Tiranë.  Por, përtej veprimtarisë së saj në atë funksion, profesoresha Nadin është e mirënjohur  kryesisht si  hulumtuese e zellshme e vlerave, dëshmive dhe dokumentacionit historik të marrëdhënieve e lidhjeve të hershme miqësore, tregtare e politke të shqiptarëve me Italinë dhe italianët, duke u pykëzuar sidomos në lidhjet shumë interesante të Venecies e venecianëve me Shqipërinë e shqiptarët. Peridha historike, së cilës zonja Nadin i ka kushtuar vite të tëra kërkimi e gjurmimi në dokumentacionin që ruhet në biblotekat dhe arkivat e pasur të Venecies, i përket periudhës mesjetare, me kah të theksuar sidomos në shek.XV dhe XVI, kohë kur edhe marrëdhëniet me editoritë dhe ndërmarrjet botuese të brigjeve të këndejme të Adriatikut, sidomos të Shkodrës e trevave të Shqipërisë veriperëndimore kanë qenë dukshëm të dendura dhe në Venecie, sikundër e dëshmoi bindshëm edhe ligjërata magjistrale zonjës Nadin, janë botuar libra themelorë të historisë shqiptare, si p.sh. Historia e Skënderbeut e Marin Barletit dhe, në lëmin e histrorisë së shkrimit të shqipes, botimi i “Mesharit” të Gjon Buzukut, pikërisht në Venecie  në vitin 1555.

Prof.Lucia Nadin është autore botimesh me vlerë,  të cilat janë fryte të një pune shumëvjeçare e të mundishme, që vetëm ata që janë marrë me hulumtime e kërkime arkivore e filolgjike mund ta kuptojnë e ta vlerësojnë sa shumë kohë i është dashur asaj për t’ua dalë në krye punëve të tilla. Përmendim, ndër të tjera,  “Migrazioni e integrazione. Il caso degli albanesi a Venezia (1479-1552)” Bulzoni Editore, Roma 2008, pp.241. Autorja ka zgjedhur  si datë të fillimit të librit  të saj vitin  1479, që shënon rënien e qytetit të Shkodrës nën pushtimin otoman mbas një qëndrimi në rrethim prej rreth dy vitesh. Shkodra nën zotërimin venecian, prej 1396 deri më  1479, ishte një pikë-çelës për tregtinë veneciane, e lidhur me det nga një rrjet lumor dhe një qendër e kryqëzimit të  trafiqeve të Ballkanit.

Libri tjetër me rëndësi i zonjës Nadin është “Statuti di Scutari della prima metà del secolo XIV con le addizioni fino al 1469”.

Ligjërata si ajo e mbajtur sot nga prof.Lucia Nadin  janë të mirëpritura dhe sjellin edhe surpriza të këndshme, sikundër është edhe surpriza e jashtëzakonshme e Shqipërisë veneciane (= emigracioni Italian në Venecie), që  prof.Nadin e ilustroi edhe me nofkën albanesoti me të cilin i që i quanin emigrantët e ardhur nga Shqipëria e Veriut; po edhe duke  përmendur emra venecianësh të njohur të kohës, si Paola Kamsa venecian, por me origjinë nga Shkodra. Me interes për mua si gjuhëtar ishin edhe sa shprehu profesoresha  në disa pjesë të ligjëratës, kur foli edhe  për  shqyrtimin e librit të Buzukut nga pikëpamja editoriale dhe tipografike dhe veçmas lidhur me  disa pika  dhe hipoteza interesante rreth mundësisë që “Meshari “ i Gjon Buzukut të ketë qenë botuar pikërisht nga njëra prej editorive të lidhura ngushtë me emigracionin shqiptar dhe, sipas gjasësh, nga ndonjë venecian me zanafillë shqiptare. Po ashtu, një nga prurjet interesante të kësaj ligjërate ishte edhe sa shprehu zonja Nadin për librin e Marin Barletit Historia e Skënderbeut. Së pari, lidhur me datën e botimit, për të cilën Nadini ngulmon se do të jetë viti 1510, jo m parë siç mendohet dhe, së dyti, se në ilustrimet e librave të tipografisë ku është botuar  libri :  ”Aty na jepen edhe pamjet e Shkodrës e të Shën Gjergjit, si shenjtori mbrojtës i Shkodrës, me pamje të kështjellës dhe të liqenit në këmbët e saj”.

Në mbyllje, më duket e pëlqyeshme të citojmë sa shprehu ambasadori Italian, Massimo Gaiani, i cili tha se “librat e zonjës Nadin, që i kam lexuar me kujdes, më kanë ndihmuar të kuptoj më mirë vlerat dhe botën shqiptare”.

Prof.dr.Gjovalin Shkurtaj

Akademik i asociuar

Tiranë, 24.10.2014

Përleshje futbolli: A do të zgjedhë Evropa ta injorojë racizmin serb?

Soccer brawl: Will Europe choose to ignore Serbian racism?

Last week, the world was shocked to witness what happened at a soccer match between Serbia and Albania. This week, the consequences are still unfolding.

Sitting in front of the TV, I couldn’t believe my eyes. Serbia, which is in line to join the European Union, turned a soccer game in Belgrade into a battlefield. The nation that unleashed a huge wave of violence in the Balkans two decades ago showed once again that it is stuck in its past, when hatred and racism against Albania and its people were officially tolerated.

Click here to read full story at Fox News: http://www.foxnews.com/opinion/2014/10/21/soccer-brawl-will-europe-choose-to-ignore-serbian-racism/

Atë Zef Pllumi – meshtar atdhetar dhe dëshmitar i krimeve ndaj klerikëve katolikë

Sot në Shëngjin u organizua ceremonia e dorëzimit të dekoratës së lartë “Urdhri i Flamurit”, akorduar  Atë Zef Pllumit nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me motivacionin meritor:  “Simbol i qëndresës antikomuniste”.

E ndiej veten të gëzuar për këtë akt nderues ndaj këtij burri të shquar, ndaj këtij birit të Malësisë së Madhe “Nderi i Kombit”, të cilin kam pasur edhe unë fatin e mirë ta kem njohur, kam biseduar disa herë në qelën e kishës së tij të vogël, në afërsi të Shkollës së Kuqe, në Tiranë.

Ishin vitet e ringjalljes së fesë dhe sapo kishin filluar të mëkëmbeshin institucionet fetare. Atë Zefi, me tipin e tij të çiltër e me sytë e ndezuar flakë nga dëshira për të lënë gjurmët e veta edhe në lëmin e shkrimit, ftonte në qelë intelektualë, profesorë universiteti, gazetarë nga rrethet katolike, por jo vetëm. Bashkëpunonte shumë me Aurel Plasarin, pastaj, nëpërmjet tij, do të njihte edhe mjaft prej ne të tjerëve dhe, me kohë, krijoi edhe bashkëpunim për gatitjen për shtyp të librit të tij “Rrno vetëm për me tregue”, po edhe për botime të tjera.

Ka qenë viti 1994, kur Atë Zefi më besoi përkujdesjen gjuhësore (lektorimin) e librit të tij “Rrno vetëm për me tregue”, por, duke ma dorëzuar dorëshkrimin e daktilografuar mbi të cilin do të punoja , më kërkoi vendosmërisht që të mos ia dëmtoja as stilin, as formën e tij të shprehjes, realizuar në variantin letrar të gegërishtes dhe me një etnografi ligjërmore të thekur me elementet më të bukura të tregimtarisë tipike të maleve tona. Kam ndier kënaqësi të plotë teksa e lexoja në dorëshkrim dhe, shpesh, e rilexoj atë libër të shkruar me aq hijeshi e pasuri ligjërimore.

Dhe ashtu bëmë. Kur ia dorëzova , më falënderoi dhe, duke pirë një hurbë raki në filxhanat e tij të mveshur me dru, që shkonin në përshtatje e harmoni edhe me zhgunin e tij të murrmë e të lidhur me konopin françeskan, më dha për redaktim gjuhësor edhe një libër tjetër “Publicistikën e Gjergj Fishtës”.

Pa shkuar shumë mot, në filllim të viti 1995, kur po hyja në leksion, ia behu në koridorin e Fakultetit tonë të Historisë e të Filologjisë, Atë Zefi, me dy kopje të librit të tij ”Rrno vetëm për me tregue”, që sapo kishte dalë nga shtypi. Ishte  shumë i gëzuar, se libri kishte dalë edhe tipografisht i hijshëm. E mora në sallën 201, ku jepja lëndën e Dialektologjisë, e prezentova me studentët, e përgëzova për librin e tij dhe ai, para se të largohej, në faqen e parë të librit që ma dhuroi, më shkroi edhe këtë autograf: “Bashkëpunëtorit të kësaj vepre prof.Gjovalin Shkurtaj me nderime autori ia dhuron. (+firma).

Këtë autograf dhe librin  ”Rrno vetëm për me tregue” e ruaj si një nga dhuratat më të vyera dhe e kam gjithmonë para sysh në raftin  përballë tryezës së punës në studion time, midis librave të Gj.Fishtës, E.Koliqit, Migjenit, etj.

Sonte, teksa shihja në televzionin publik lajmin se vetë Presidenti Nishani kishte shkuar në Shëngjin për t’ia dorëzuar zyrtarisht  drejtuesve të Bashkisë së Shëngjinit, dekoratën e lartë ”Urdhri i Flamurit” ndjeva një krenari të ligjshme, si malësor që jam edhe unë, po edhe si njeri që pata fatin ta njihja e të bashkëpunoja sadopak me atë burrë të shquar,  fisnik e dashamirë të letrave shqipe e të studiuesve.

Mbaj mend se në raftat e qelës së tij të vogël, të thjeshtë e me pak orendi, Atë Zefi më ka treguar ndër të tjera, dorëshkrime të çmueshme të Atë Benedikt Demës, midis të cilave “Fjalor fjalësh të rralla të gjuhës shqipe” dhe disa studime monografike madhore, të gjitha të pabotuara deri atëherë.

Me kërkesën  e Atë Zefit, në vitin 1994 kam kryer edhe përkujdesjen gjuhësre  për veprën  “Publicistika e Gjergj Fishtës” dhe ,  sa herë jemi takuar në atë periudhë, më ka treguar shumë episode e ngjarje të lidhura me Atë Gjergj Fishtën, ish-profesorin e idhullin e tij.

I qoftë i lehtë dheu i tokës ku prëhet, pastë dritë e diell dhe qoftë në lumninë që meriton për jetën, sakrificat dhe dëshmitë e lëna për vete, por mbi të gjitha, për etërit  françeskanë e përgjithësisht për klerikët e nderuar me të cilët atij i ra fati i keq të vuante Kalvarin e burgjeve e kampeve të punës , por edhe barra e detyra e nderit për ta treguar. Dhe ai e tregoi më së miri e në mënyrë të pavdirë në veprën e tij monumentale “Rrno vetëm për me tregue”.

Miq faqebardhë tek mikpritës faqezinj

nga Gjovalin Shkurtaj

Follow @gjshkurtaj

Dashamirësia dhe dashakeqësia janë dy cilësi të përjetshme të njerëzimit dhe, mbi bazën e tyre, në rrjedhë të shekujve, janë etiketuar edhe popujt, kombet e shtetet përkatëse.

Shqiptarët kanë qenë gjithmonë dashahmirës, bujarë, mikpritës dhe besnikë. Edhe ndaj fqinjëve ballkanikë, kurdoherë, shqiptarët kanë treguar gjoksin e hapur  e zemrën bujare, kanë qenë të lidhur me Atmen e trojet e veta, kanë derdhur edhe gjak për t’i mbrojtur, por kurrë nuk kanë bërë prapashpina, kurrë nuk kanë ushqyer urrejtje të pamotivuar. Përkundrazi, historikisht, fqinjët tanë, pa të drejtë, pa arsye e pa shkak, kurrë nuk na e kanë dashur të mirën, na i kanë pasur zili edhe bjeshkët e malet e larta, edhe fushat, edhe detin e brigjet ku rrojmë qysh se është populluar Ballkani, qysh kur serbët ishin diku në Lindje. Nuk është faji i shqiptarëve që janë anas në trojet e veta, që shkencat historike dhe përgjithësisht humane i kanë dëshmuar se janë ”autoktonë”.

As serbët nuk mund t’i quajmë të këqinj, vetëm sepse kanë ardhur në Ballkan shumë shekuj mbas shqiptarëve. Ata kanë qenë, janë dhe do të jenë fqinjët tanë. Si vendës më të hershëm, shqiptarët u kanë shtrirë kurdoherë si serbëve, ashtu edhe fqinjëve të tjerë, dorën e bashkëjetesës e të fqinjësisë së mirë. Por, të parët tanë e kanë ditur se cilët janë serbët dhe kanë lënë fjalën e urtë që thotë: “Të huajin mos e duaj, por nderin ia ruaj!”. Shqiptarët kurrë nuk i përshkëndojnë as me fjalë as me vepra kundërshtarët e aq më tepër fqinjët. Sigurisht, përvoja e hidhur e shekujve murdarë e kanë bindur popullin tonë të ketë gjithmonë syçeltësi e të mbajë fort parimin e njohur “Besnik banu, por besë mos zen!”.

Edhe Shekspiri i madh thoshte :”Ruaju nga zilia e mikut, por mbi te gjitha nga keqdashja e armikut!”. Dhe në fakt, prej veprave madhore të atij gjeniu, gjithë bota e ka nxënë dhe nuk e harron se keqbërësit, vrasësit, intrigantët, zemërzinjtë gjithmonë shohin ëndrra të kqija. Makbetin e lanë pa gjumë vrasja e pabesia. Droni ishte ëndrra e keqe e serbomëdhenjve e jo provokim prej shqiptarëve. Në stadiumin e Beogradit nuk u lejua asnjë flamur shqiptar, asnjë për be, ashtu si nuk u lejuan as tifozat normalë, duke çuditur botën me këtë frikë të pashpjegueshme nga prania e tifozëve shqiptarë dhe sidomos e simboleve kombëtare të një populli fqinj.

Edhe po të mos ishte shfaqur droni mbi fushën e futbollit në Beograd, serbët dhe e gjithë bota e dinë tashmë se shqiptarët dhe Shqipëria janë faktor me rëndësi në hapësirën e Evropës juglindore, po edhe më gjerë në Evropë në Botë. Shqiptarët nuk dalin para botës me tifozë të paqytetëruar e të dhunshëm, as më shpatë e topuz në dorë, sepse epoka e atyre veprave “është kryer”.

Shqipërinë dhe shqiptarët i përfaqësojnë sot në botë Lorik Cana dhe plejada e sportistëve të shquar që luajnë në klubet sportive më të njohura të Evropës e të botës.

Lorik Cana dhe djemtë e kombëtares shqiptare shkuan në Beograd faqebardhë e gjoksahapur, pa asnjë të keq, në besë të organizatorëve të Federatës së Futbollit e në përputhje me të gjitha rregullat e protokollet që rregullojnë zhvillimin e ndeshjeve ndërkombëtare të futbollit.

Pritej një tjetër frymë dhe fillimi qe shumë i bukur. Po përmend vetëm nëj imtësi (detaj) që nuk duhej t’u shpëtonte as analistëve, as specialistëve të futbollit. I ati i Lorik Canës, një ish-sportist njohur, dhe një ish-koleg i tij serb, që kishin ardhur për të parë ndeshjen, u takuan dhe u përqafuan miqësisht, duke i thënë se “gjatë ndeshjes, për nëntëdhjetë minuta do të jemi kundërshtarë, por mbas ndeshjes përsëri do të jemi miq” dhe në mënyrë shumë domethënëse u përqafun dhe i ati i Lorikut e puthi serbin, mikun e tij. Por, për fat të keq, puthja e zotit Cana në faqen e serbit do të mbetej e ngrirë. Pa kaluar as dyzet minuta të ndeshjes, tërbimi i tifozëve dhe i organizatorëve serbë do të kalonte çdo kufi të sjelljes njerëzore.

Profesionalizmi dhe përgatitja e mirë e futbollistëve tanë ua vranë shpresat për fitore çmendarakëve që mbushnin stadiumin. Humbën logjikën, harruan dhe rregullat e detyrimet ligjore si vend pritës dhe shfrynë mllefet e vjetra e mendësitë anakronike e në mënyrën më të pahijshme e më të paqytetëruar, duke mos nderuar as himin  kombëtar shqiptar, duke thirrur me tone të shfreuara “të vriten shqiptarët” dhe, përtej çdo norme  e qytetarie, ushtruan edhe dhunë fizike ndaj djemve të skuadrës sonë.

Edhe një herë, pra, faqe të gjithë botës, në vend të korrektësisë e zbatimit të regullave të fqinjësisë së mirë, tifozë serbë, si qentë e tërbuar  të lëshuar nga hekurat, u vërsulën në fushë, goditën e lënduan sportistët shqiptarë. Turp  dhe vetëm turp për të gjithë ata që vepruan, por edhe më shumë për qarqet e epërme qeveritare, të cilët në vend që t’i dënonin e të merrnin masa ndëshkimore ndaj tyre,  u dolën në mbrojtje dhe u përpoqën e po vazhdojnë të përdorin të gjitha mjetet e një shteti të madh për të dënuar shqiptarët  e jo fajtorët.

Te thuash se ai qe një turp i madh për serbët është pak.Turp e faqe e zezë dhe njollë e pashlyeshme joqytetëruese, po edhe tregues i papërshtashmërisë më të skajshme të Serbisë për t’u pranuar në BE.

Edhe UEFA duhet t’i bëjë ndëshkim shembullor stadiumit dhe Federatës së Serbisë. Fitorja zero me tre në tavolinë për skuadrën tonë kombëtare është gjëja më e paktë që duhet të zbatojë UEFA.

Dhe, meqë disa nga drejtuesit e UEFA-s janë francëzë, më duket e rastit t’u kujtoj një thënie të vyer të Viktor Hygoit që thotë: “La bonté doit être récompensée, et la negligence doit être punir!”(“Mirësia duhet shpërblyer, kurse neglizhenca duhet ndëshkuar.”)

Vetëm kështu, serbët dhe të gjithë qytetarët e vërtetë, që ëndërrojnë dhe shpresojnë të hyjnë në Evropë do ta marrin vesh se me mjetet, mendësitë dhe frymën e mykur shoviniste nuk mund të ecet përpara.

Edhe pa lëshuar dronin mbi një stadium të Beogradit, sot e gjithë bota e ka marrë vesh se shqiptarët janë faktor paqeje e stabiliteti, prania e tyre aq masive edhe në të gjitha metropolet e Evropës, të Amerikës, Australisë etj. nuk u bën dëm të tjerëve. Shqiptarët kanë pasur e kanë dije e kulturë, kanë kodet e veta morale dhe virtytet e dalluara e të lëvduara nga bota mbarë.