Giorgio Napolitano, Një dhe e pandashme, Refleksione mbi 150 vitet e Italisë sonë,
Përkthyer nga Beti Njuma, Eva Dore,AiiS, Tiranë, 2014.
shkëlqesia Juaj, zoti Ambasador i Republikës Italiane, z. Masimo Gaiani,i nderuar zoti Albert Rakipi, drejtor i Instiutit të Marëdhënieve ndërkombëtare,e nderuar dr. Veneziani, drejtoreshë e Institutit Italian të Kulturës,zonja e zotërinj të pranishëm, mirëmbrëma të gjithëve,
Po i them edhe unë dy fjalë për
këtë libër të Presidentit të Italisë, Giorgio Napolitano, i cili na nderoi këto
ditë edhe me vizitën e tij zyrtare në Shqipëri dhe, natyrisht, la edhe gjurmë të
tjera shumë interesante, mbresëlënse e të urta për politikanët shqiptarë e për
popullin tonë.
Botimi i këtij libri në kolanën
“Biblioteka e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe historisë” është pa dyshim një
ide dhe një realizim i mirëseardhur, me rëndësi e vlerë të shënueshme, sepse ai
paraqet pikat më kryesore të ecurisë shumëvjeçare e të kurorëzimit të bashkimit
të Italisë në një komb të vetëm e të
pandashëm, duke vënë theksin edhe mbi problematikat e vjetra e të reja të
kombit e të shtetit italian gjatë 150 viteve që nga bashkimi në një shtet e komb të vetëm.
Mendoj se botimi i këtij libri,
i cili bëhet për të nderuar Giorgio
Napolitanon, këtë burrë shteti të përmasave
të jashëtzakonshme, është edhe një mesazh miqësie ndaj popullit mik italian, por
ai është një libër që na bën mirë edhe
neve shqiptarëve, sepse aty, në fakt, gjejmë edhe shumë analogji e pika të afërta
,të ngjashme ose edhe të njëjta me historinë e kombit e të shtetit tonë kombëtar
shqiptar.
Po përmend dy a tri nga pikat që
më kapi syri gjatë leximit “diagonal” që
i bëra librit, të cilin sapo e mora dhe do ta lexoj me ëndje në ditët që
vijnë.
Së pari, dëshiroj të theksoj
idenë e madhe të “bashkimit të pandashëm të Republikës Italiane”, për të cilën
autori nënvizon me urtësi e parimorësi:
“Thirrja për bashkim dhe
pandashmëri të republikës, mes parimeve themelore vlen për të treguar atë
lidhje të pathyeshme kombëtare; e në të njëjtën kohë të nxjerrë në pah se si
njohja dhe promovimi i autonomive janë pjesë përbërëse të një vizioni të ri të
unitetit të kombit e shtetit italian”.
(f.29)
Së dyti, më duket me interes
vlerësimi i drejtë dhe largpamës i Napolitanos për evropianizimin dhe Evropën e
Bashkuar, të cilat ai i përthekon aq qartë e shkoqur kur shkruan:
“Nuk është vetëm Italia që sheh
t’i vihet në provë identiteti i saj dhe
funksioni i shtetit kombëtar në raport me integrimin evropian. Ky i yni
ka qenë gjithmonë një ndër më të ndjeshmit në gjirin e shteteve themeluese të
Evropës së Bashkuar, por edhe nga më të hapurit ndaj vetëkufizimit të
sovranitetit kombëtar si element kushtetues i një Evrope të përbashkët. Kjo, megjithatë,
nuk ka nënkuptuar kurrë-edhe për mbështetësit
më të palëkundur që prej 1950-ës, të një modeli të Evropës me konotacione të
qarta mbikombëtare-nënvlerësimin e rolit të shteteve kombëtare dhe interesave
kombëtare, e aq më pak rolin e identiteteve kombëtare historiko-kulturore.:
(f.32).
Së treti, më pëlqen të vë në
dukje kujdesin e Napolitanos për ta vënë theksin e konkluzioneve të tij për
150-vjetorin e bashkimit të kombit italian, në një kundrim sa më aktual e mësimdhënës
për të sotmen e sidomos për të rinjtë, kur ai përmbyll:
“Jam i bindur se festimet e
150-vjetorit të shtetit tonë kombëtar na ofrojnë rastin për të përcaktuar një
klimë të re në marrëdhëniet mes realiteteve të ndryshme të vendit, në mënyrën
sesi çdokush e sheh tjetërin, me qëllimin madhor të një bashkimi të ri e më të
fortë. Një bashkim që të jemi të sigurtë, është garancia e vetme për të ardhmen tonë të përbashkët dhe
për të ardhmen e të rinjve tanë”. (f.53)
Së katërit, desha të thkesoj se
më pëlqeu shumë kreu me titullin “Ideja
e Romës”, ku autori vë në dukje edhe disa cilësi të Romës, si qytet, e të romanëve
si popullsi mikpritëse dhe e hapur ndaj ardhësve, gjë që, pa dyshim, na
kujton Tiranën tonë dhe tiranasit zemërgjerë e të gatshëm për të pritur me krahë
hapur ardhësit nga qyetete e krahina të ndryshme të Shqipërisë.
Napolitano për Romën e tij thotë:
“Asnjëherë nuk jam ndier në siklet, duke mos stimuluar
thellësinë e burimit dhe të ndjesive që më lidhin me Napolin. Ndoshta aftësia e napolitanëve për
t’u integruar edhe në vende që gjenden larg tij, është një veçanti e tyre, por
kështu është edhe prirja e Romës, e jashtëzakonshme, me kapacitetin e saj përfshirës,
me aftësinë për t’u zgjeruar, për të pritur të tjerët, mb të gjitha për të përqafuar
çdo italian”.(f.62).
A nuk është e tillë edhe Tirana
jonë për të gjithë shqiptarët, madje edhe për të huajt që ia behin aty për të
jetuar për disa kohë, për shumë kohë apo edhe përgjithmonë?
Dhe, së mbrami, si gjuhëtar që
jam, nuk mund të mos ndalesha edhe te pjesa me titullin “Gjuha dhe identiteti
kombëtar”.(f.93-96) Autori thekson se gjuha italiane ka qenë dhe mbetet faktor bartës i
identitetit kombëtar dhe, natyrisht, e tillë ka qenë dhe mbetet edhe për ne
shqiptarët gjuha shqipe e njësuar, shqipja zyrtare e njëjtë dhe e përbashkët për të gjithë
shqiptarët.
Pra, ne sonte morëm në duar një
libër shumë interesant, të një autori të dashur e të shtrenjtë për popullin e
vet, për italiant dhe Italinë, por edhe një përsonalitet madhështor e i
admirueshëm kudo në Evropë e në botë, pra
edhe në Shqipëri, ku ai, dje e pardje që edhe i ftuar në Kuvendin e Shqipërisë,
në Presidencë dhe në Kryeministri.
Lexim të këndshëm të këtij
libri sa interesant, që edhe të rëndësishëm e mësimdhënës.
Gjovalin
Shkurtaj
Tiranë, 6 mars 2014
